Na całym świecie obserwujemy rozwój linii kablowych o wszystkich poziomach napięcia. Mimo bardziej kosztownej i pracochłonnej instalacji – ich układanie zdecydowanie się opłaca, szczególnie ze względu na bezpieczeństwo oraz niewidoczność w przestrzeni miejskiej. Trzeba jednak pamiętać o stosowaniu się do szeregu zasad podczas eksploatacji.
Jakość linii kablowej – współczynnik uszkadzalności
Współczynnik uszkadzalności to jeden z najważniejszych parametrów określających jakość linii kablowej. Wyraża się w ten sposób liczbę uszkodzeń zarejestrowanych w ciągu roku na 100 km linii. W przypadku kabli o izolacji polimerowej, w państwach europejskich współczynnik zazwyczaj utrzymuje się na poziomie 0,2-0,4. Podczas układania linii stosowane są takie akcesoria, jak pończocha kablowa, które zapobiegają uszkodzeniom na tym etapie.
Awaryjność jest oczywiście zależna głównie od materiału wykonania. Stosowane dawniej kable pierwszej generacji (cienka powłoka zewnętrzna z PVC, izolacja z polietylenu termoplastycznego), które stosunkowo często ulegały drzewieniu wodnemu. Z tego typu uszkodzeniami czasem można poradzić sobie poprzez nasycanie izolacji cieczami na bazie silikonu. Takie zabiegi są skuteczne np. na terenach o wysokiej wilgotności. Silikon spełnia jednocześnie kilka funkcji:
- spowalnia rozwój drzewek wodnych, które już się pojawiły,
- wypełnia szczeliny, dzięki czemu wilgoć nie wnika w dalszym ciągu do środka,
- silikon wiąże wodę, dlatego minimalizuje uszkodzenia powstające wewnątrz kabla.
Regeneracja izolacji pozwala zredukować koszty – jest znacznie tańsza od ich wymiany. Taka metoda nie sprawdzi się jednak, jeśli stan izolacji jest już bardzo zły.
Kable drugiej generacji
Posiadają one wytłaczane ekrany półprzewodzące oraz, zazwyczaj, izolację z polietylenu usieciowanego (XLPE). To po stronie producenta znajduje się zapewnienie wysokiej jakości (i jej udokumentowanie!). Odpowiedzialność spoczywa jednak również na użytkowniku, ponieważ konieczne są właściwa instalacja oraz zdiagnozowanie ewentualnych uszkodzeń np. w wyniku błędów montażowych czy niewłaściwego transportu. Do przechowywania i transportu są wykorzystywane stojaki kablowe, często wyposażone w kółka. Wykorzystywanie stojaków i bębnów jest najbezpieczniejszą metodą przewożenia kabli, nie tylko ze względu na zapobieganie uszkodzeniom, ale też zasady BHP. Badania wykonuje się również podczas eksploatacji, aby mieć pewność, że nie pojawiły się uszkodzenia. Diagnostyka obejmuje przede wszystkim sprawdzanie ogólnej kondycji izolacji oraz lokalizację ewentualnych uszkodzeń, które mogłyby w przyszłości spowodować poważniejszą awarię.
Kiedy konieczna jest wymiana linii kablowej?
Elementy linii kablowych, podobnie jak wszystkie inne urządzenia, nie mogą być użytkowane bez końca – po pewnym czasie muszą zostać wymienione. Podczas podejmowania decyzji o wymianie linii kablowej, trzeba wziąć pod uwagę kilka czynników. Przede wszystkim są to aspekty techniczne. Nawet odpowiednio eksploatowane elementy linii kablowej ulegają naturalnemu zużyciu. O starzeniu się linii najlepiej świadczą takie problemy, jak pogorszenie parametrów, zwiększenie liczby awarii lub zakłóceń podczas pracy oraz coraz wyższe koszty eksploatacji.
Decyzję o wymianie linii kablowej można podjąć również z powodów strategicznych. Często ma to związek np. z podwyższeniem obciążalności, przez co linia o konkretnych parametrach staje się niewystarczająca. Planowane może być również zwiększenie poziomu napięcia, wprowadzenie nowszej technologii czy dostosowanie się do zmieniających się standardów ochrony środowiska. Najczęstszymi problemami prowadzącymi do wymiany linii kablowych są brak części zamiennych czy personelu, który miałby umiejętności potrzebne do jej eksploatowania. Zdarza się też, że rośnie ryzyko pożaru, dlatego konieczne jest wdrożenie nowszej technologii.
Czasami linia kablowa jest wymieniana, ponieważ jej naprawa staje się nieopłacalna. Nowe technologie często są znacznie tańsze w użytkowaniu. Nowe materiały i nowocześniejsze projekty pozwalają zredukować straty do minimum. Zdarza się też, że naprawa starej linii kablowej jest wyjątkowo kosztowna, dlatego lepszym rozwiązaniem jest wymiana jej na nową, przynajmniej na konkretnym odcinku. Wykorzystanie do układania linii kablowych takiego wyposażenia, jak elektryczna pompa hydrauliczna i głowice, pozwala zredukować ryzyko uszkodzeń podczas montażu do minimum.
Oczekiwany czas eksploatacji linii kablowej
Do określenia tego parametru konieczna jest szersza analiza. Żywotność jest zależna od elementów wchodzących w skład linii (np. mufy kablowe, głowice). Dla każdej z części warto określić najbardziej prawdopodobne defekty. Wytypowane muszą być też metody badawcze, które pozwolą ustalić, jaki jest stopień ewentualnego uszkodzenia. Linie kablowe zazwyczaj ocenia się za pomocą pomiarów diagnostycznych (bezpośrednio na linii), oceny wizualnej, rozważań analitycznych, danych statystycznych oraz opinii ekspertów.
Odpowiednia eksploatacja linii kablowej pozwala w porę zauważyć ewentualne nieprawidłowości, zanim problem stanie się jeszcze bardziej zaawansowany i kosztowny w naprawie.