Prowadzenie linii napowietrznych i trakcyjnych wymaga ostrożności, szczególnie jeśli te linie się ze sobą krzyżują. Warto bliżej przyjrzeć się obostrzeniom, które obowiązują inwestorów odpowiedzialnych za budowę linii przy skrzyżowaniach i zbliżeniach. W Polsce zastosowanie znajdują trzy poziomy obostrzeń, gdzie pierwszy jest nałagodniejszy, a trzeci – najbardziej wymagający.
Zasady bezpieczeństwa na skrzyżowaniach linii napowietrznych
Rozbudowa infrastruktury sprawia, że nieuchronne staje się krzyżowanie różnego rodzaju linii. Wymaga to jednak zastosowania jeszcze bardziej surowych zasad bezpieczeństwa, niż podczas prac na odcinkach bez skrzyżowań, gdzie podczas budowy wykorzystuje się między innymi zawiesia linowe stalowe, dostosowane pod względem udźwigu do rodzaju linii napowietrznych.
Między skrzyżowaniem a zbliżeniem linii istnieją znaczne różnice. Skrzyżowanie występuje po prostu, kiedy dwie linie się przecinają, mogą to być dwie linie elektryczne, ale też np. linia elektryczna z budynkiem, drogą komunikacyjną itp. O zbliżeniu mówimy, kiedy odległość rzutu poziomego linii elektrycznej od rzutu poziomego innej linii jest mniejsza od połowy wysokości zawieszenia. Bierzemy tutaj pod uwagę zawieszenie najwyższe, czyli przewodu położonego najwyżej od zbliżającej się linii.
Przy skrzyżowaniach i zbliżeniach warto pamiętać przede wszystkim, że:
- Nie można prowadzić linii energetycznych nad kominami i dachami pokrytymi łatwopalnymi materiałami,
- Nie należy tworzyć skrzyżowań z liniami o napięciu 110 kV i wyższym,
- Trzeba zaprojektować linię w taki sposób, żeby przęsło znajdujące się nad skrzyżowaniem było jak najkrótsze,
- Słupów o napięciu wyższym niż 1 kV nie stawia się w miejscach zbliżenia,
- Budynków mieszkalnych i przemysłowych nie można krzyżować z liniami o napięciu 220 kV lub wyższym.
Stopnie obostrzeń na skrzyżowaniach i zbliżeniach linii elektroenergetycznych
Stopnie obostrzeń różnią się w zależności od obiektu oraz napięcia znamionowego linii. Najłatwiejsze jest oczywiście prowadzenie linii napowietrznych w terenach niezabudowanych, na polach, łąkach czy nieużytkach. W większości przypadków wystarczające są obostrzenia pierwszego stopnia. Dzieje się tak np. przy drogach publicznych, dworcach autobusowych, parkingach, budynkach mieszkalnych, zabudowaniach gospodarskich, zakładach przemysłowych czy liniach kolejowych (ale wyłącznie przy skrzyżowaniach z liniami o napięciu znamionowym do 1 kV).
Drugi stopień obostrzeń (dla linii o napięciu do 1 kV) pojawia się np. przy skrzyżowaniach z liniami telekomunikacyjnymi położonymi powyżej, liniami napowietrznymi położonymi powyżej (napięcie do 1 kV) czy liniami napowietrznymi o napięciu w przedziale 1-60 kV położonymi poniżej. W przypadku linii kolejowych, w ogóle nie zaleca się skrzyżowań z liniami energetycznymi o napięciu powyżej 1 kV. Jeżeli już jednak pojawia się taka konieczność, trzeba zastosować drugi stopień obostrzeń.
Najwyższy, trzeci stopień obostrzeń dotyczy skrzyżowań z liniami o napięciu znamionowym powyżej 1 kV. Mówimy tutaj np. o skrzyżowaniach z drogami publicznymi, dworcami autobusowymi, parkingami czy liniami kolejowymi. W niektórych przypadkach skrzyżowania są też całkowicie zabronione – mowa tutaj o magazynach ładunków wybuchowych i łatwopalnych. Zbliżenia można wykonywać, ale trzeba stosować się do specjalnych ustaleń. Podobnie jest w przypadku lotnisk, ponieważ zarówno skrzyżowania, jak i zbliżenia wykonuje się według indywidualnych zaleceń.
Skrzyżowania linii kolejowych
Linie kolejowe, również zelektryfikowane, nieuchronnie krzyżują się z infrastrukturą innego rodzaju. Coraz częściej tradycyjne linie napowietrzne są zastępowane liniami kablowymi. Ich układanie wiąże się z wyższymi kosztami, ale za to są bezpieczniejsze i mniej awaryjne. Do budowy linii kablowej niezbędny jest profesjonalny sprzęt, taki jak nożyce akumulatorowe. Dzięki temu, kabel jest precyzyjnie przycięty i nie pojawia się ryzyko jego uszkodzenia i konieczności zakupu nowego materiału. Do łączenia z kolei niezbędna jest zaciskarka do przewodów – dzięki takiemu sprzętowi, linie kablowe wyróżniają się tak długą żywotnością. Przy skrzyżowaniach linii kablowych z kolejowymi również trzeba stosować się do zasad bezpieczeństwa. Podziemne linie kablowe należy układać w przepustach na głębokości co najmniej 1,5 metra od górnej powierzchni szyny oraz 0,5 metra od dna dołu odwadniającego.
Podczas skrzyżowań i zbliżeń z liniami elektroenergetycznymi trzeba przede wszystkim zapobiegać zasłanianiu sygnałów kolejowych, zakłóceniom w obwodach sygnalizacji i sterowania oraz utrudnieniom w ruchu. Skrzyżowanie oczywiście powinno być możliwie jak najkrótsze, zaleca się krzyżowanie linii pod kątem prostym. W przypadku linii elektroenergetycznych niskiego napięcia można wykonywać skrzyżowania napowietrzne. Jeżeli jednak linia kolejowa jest zelektryfikowana, trzeba zachować szczególną ostrożność i obliczyć odległość pionową sieci elektroenergetycznej od przewodów sieci trakcyjnej. Wzór do obliczeń różni się w zależności od napięcia.
Skrzyżowania i zbliżenia to miejsca, w których trzeba zachować szczególną ostrożność. Musimy tutaj wziąć pod uwagę nie tylko napięcie znamionowe linii, ale też lokalizację i inne elementy infrastruktury znajdujące się w okolicy.